Heb je weleens een gedachte gehad die je deed schrikken van jezelf? Een gedachte die zo heftig was dat je dacht: “Waarom denk ik dit? Ben ik gek aan het worden?”
Misschien zijn het gewelddadige beelden. Of seksuele gedachten die je niet wil hebben. Gedachten over je geliefden waarvan je denkt: “Ik zou dit nooit willen!” Of angstbeelden over jezelf of anderen die haaks staan op alles waar jij voor staat.
En dan begint het… Je probeert de gedachte weg te duwen. Je gaat analyseren waarom je het niet zou doen. Je zoekt geruststelling op Google. Maar hoe harder je vecht, hoe vaker die gedachte terugkomt.
Laten we eerlijk zijn: als de oplossing “stop met erover nadenken” was, had je dat allang gedaan. Dus laten we het hebben over wat intrusieve gedachten echt zijn, waarom ze juist bij jou komen, en wat je moet doen om er eindelijk vanaf te komen.
Wat zijn intrusieve gedachten eigenlijk?
Volgens thuisarts.nl zijn intrusieve gedachten ongewenste, opdringerige gedachten die plotseling in je hoofd opkomen zonder dat je dat wil. Ze kunnen gaan over geweld, seks, je relatie, religie, of andere thema’s die belangrijk voor je zijn.
Het belangrijkste wat je moet weten? Iedereen heeft ze.
Onderzoek van de Universiteit van Concordia toont aan dat wel 94% van de mensen intrusieve gedachten ervaart. We hebben namelijk ongeveer 70.000 gedachten per dag, en bij iedereen zitten daar vreemde, opdringerige gedachten tussen.
Het verschil is dat jij er van bent geschrokken en er tegen bent gaan vechten. Niet omdat je de enige bent die ze heeft… maar omdat je juist zo’n lief mens bent dat deze gedachten totaal niet bij je passen.
De 10 meest voorkomende soorten intrusieve gedachten
Intrusieve gedachten kunnen verschillende vormen aannemen. Hieronder vind je de tien meest voorkomende types, met concrete voorbeelden zodat je herkent dat je niet de enige bent:
1. Gewelddadige gedachten
Beelden over jezelf of anderen pijn doen. Bijvoorbeeld: “Wat als ik iemand van de trap duw?” of “Stel dat ik met de auto op iemand inrijd?” Het heftige is dat je het zo levensecht voor je ziet, terwijl het haaks staat op wie je bent.
2. Seksuele gedachten
Ongewenste seksuele beelden die tegen je waarden ingaan. Zoals gedachten over familieleden, kinderen, of ontrouw. Het feit dat deze gedachten je zo bang maken, bewijst juist dat je dit niet wil.
3. Relatiegedachten (ROCD)
Obsessieve twijfels over je relatie: “Hou ik wel echt van mijn partner?” of “Is dit wel de juiste persoon?” Het verwarrende is dat je hoofd je laat twijfelen aan iets waar je hart zeker van is.
4. Existentiële gedachten
Diepe vragen die angst veroorzaken: “Is dit wel echt?” of “Wat als er na de dood niets is?” Deze gedachten kunnen leiden tot depersonalisatie, alsof je buiten jezelf staat.
5. Religieuze gedachten
Gedachten gedachten die tegen je geloof ingaan. Bijvoorbeeld vloeken tijdens het bidden of seksuele gedachten in de kerk. Voor gelovigen zijn deze gedachten bijzonder pijnlijk.
6. Controlegedachten
De angst dat je de controle verliest: “Wat als ik ineens begin te schreeuwen?” of “Stel dat ik iemand aanval?” Ironisch genoeg komen deze gedachten juist in situaties waar je controle belangrijk vindt.
7. Gezondheidsgedachten (hypochondrie)
Obsessieve gedachten over ziek zijn: “Deze hoofdpijn is vast een hersentumor” of “Deze pijn in mijn borst is mijn hart.” Dit kan leiden tot constant doktersbezoek zonder dat er iets wordt gevonden.
8. Perfectie-gedachten
Dwangmatige gedachten dat alles perfect moet: “Als ik dit niet precies goed doe, gebeurt er iets vreselijks” of “Ik moet dit ritueel perfect uitvoeren anders wordt iemand ziek.”
9. “Wat als” gedachten
Catastrofale scenario’s die maar blijven spelen: “Wat als het vliegtuig neerstort?” of “Wat als mijn kind wordt ontvoerd?” Je leeft constant in worst-case scenario’s.
10. Magische gedachten
Het idee dat denken aan iets het laat gebeuren: “Als ik denk dat mijn moeder doodgaat, gaat het gebeuren” of “Mijn gedachten hebben macht over de werkelijkheid.” Dit leidt tot allerlei rituelen.
Herken jij jezelf in één of meerdere van deze categorieën? Dan is het belangrijk om te weten dat dit veel voorkomt. Volgens onderzoek van de International OCD Foundation ervaren mensen met angststoornissen deze gedachten gemiddeld 5 tot 10 keer per dag, maar praten er zelden over uit schaamte.
Waarom krijg JIJ deze gedachten?
Hier komt het belangrijkste concept: je Stress Emmer.
Stel je voor dat je lichaam een emmer heeft die zich vult met stress. Werkdruk, relatieproblemen, slecht slapen, emoties die je wegstopt… alles gaat in die emmer. En wanneer je Stress Emmer bijna vol zit, overstroomt hij veel sneller.
Wanneer je emmer overstroomt, zeggen we binnen Luisterrust dat Meneertje Angst op bezoek komt. Een kleine, pluizige mannetje met veel te grote ogen… altijd paraat om te kijken waar hij je nu weer voor kan waarschuwen.
Dit maakt het concept angst al een stukje minder eng.
En hoe waarschuwt Meneertje Angst je? Door intrusieve gedachten.
Hij roept altijd de dingen die jij het minst graag wil in je leven. Niet de dingen die je leuk vindt… maar juist wat je vooral NIET wil.
Want daar is hij voor: je waarschuwen.
Heb je gewelddadige gedachten? Dan laat hij je alleen maar zien dat geweld haaks staat op wie je bent.
Heb je seksuele gedachten die je niet wil? Dan bewijst dat alleen maar dat je dit niet wil.
Twijfel je aan je relatie? Dan laat het juist zien hoeveel je om je partner geeft.
Het feit dat deze gedachten zoveel bij je losmaken, bewijst al dat je dit niet wilt. Als je dit écht wilde, zou deze gedachte je juist heel blij maken.
Wat zegt de wetenschap over intrusieve gedachten?
Volgens onderzoek gepubliceerd in het Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry is het niet de aanwezigheid van intrusieve gedachten die het probleem vormt, maar hoe je erop reageert.
De onderzoekers vonden dat mensen zonder angstklachten ook intrusieve gedachten hebben, maar deze gewoon laten passeren zonder er betekenis aan te geven. Mensen met angst daarentegen gaan vechten tegen deze gedachten, wat ze juist versterkt.
De titel van onze blog “hoe kan ik ze stoppen” is dus eigenlijk niet wat je wil doen om er vanaf te komen. En wat je dan wél moet doen leggen we hieronder verder uit.
Waarom traditionele tips niet werken
Je hebt waarschijnlijk al geprobeerd:
- De gedachte te stoppen of weg te duwen
- Je af te leiden met iets anders
- Te analyseren waarom je het niet zou doen
- Geruststelling te zoeken bij anderen of op internet
- Positief te denken
- Te rationaliseren
Maar hier is het probleem: al deze strategieën zijn vormen van vechten tegen je gedachten. En vechten maakt het alleen maar erger.
Want wat gebeurt er als je probeert om niet aan een roze olifant te denken? Juist, je denkt alleen maar aan een roze olifant!
Door te vechten tegen je intrusieve gedachten, zeg je eigenlijk tegen je brein: “Deze gedachte is gevaarlijk! Ik moet hem kwijt!” En je brein reageert door… die gedachte nog vaker te sturen.
Daarom komt die gedachte de volgende dag weer terug. En de dag daarna. En daarna.
Het grote misverstand over intrusieve gedachten
Veel mensen met intrusieve gedachten maken een cruciale denkfout: ze denken dat ze deze gedachten moeten stoppen of oplossen om te herstellen.
Maar herstel betekent niet dat je nooit meer intrusieve gedachten hebt.
Herstel betekent dat je er niet meer bang voor bent.
Het betekent dat je weet: “Ik hoef hier niets mee. Deze gedachten laten me alleen maar zien wat ik niet wil, en dat is oké. Ik hoef er niets mee te doen.”
Dit wordt bevestigd door onderzoek naar Acceptance and Commitment Therapy (ACT), een therapievorm die effectief is gebleken bij het behandelen van intrusieve gedachten. ACT leert je om gedachten te accepteren in plaats van ze te bevechten.
En daar gaat het om: niet minder gedachten hebben, maar anders reageren op de gedachten die je hebt.
7 dingen die je moet doen bij intrusieve gedachten
Hier zijn zeven stappen om anders om te gaan met je intrusieve gedachten. Deze tips gaan niet over het stoppen van de gedachten, maar over het veranderen van je relatie ermee.
Stap #1: Begrijp de Stress Emmer
Je intrusieve gedachten komen niet zomaar uit de lucht vallen. Ze zijn een teken dat je Stress Emmer te vol zit en overstroomt.
Wat kun je doen?
Leeg je emmer: Zorg voor voldoende rust, slaap en ontspanning in je leven. Onderzoek van de American Psychological Association toont aan dat chronische stress de kans op intrusieve gedachten significant verhoogt. Ga sporten, neem pauzes, doe dingen die je energie geven in plaats van kosten.
Leer goed reageren op stress: Door goed om te gaan met je intrusieve gedachten wanneer ze komen, leeg je automatisch je Stress Emmer een beetje. Door er tegen te vechten, vul je hem alleen maar meer.
Stap #2: Accepteer in plaats van vechten
Als een intrusieve gedachte opkomt, is je eerste reactie waarschijnlijk: “O nee, niet weer! Dit moet stoppen!”
Maar dit vechten houdt de gedachte juist in stand.
De oplossing? Accepteer de gedachte. Dat betekent niet dat je hem leuk vindt. Het betekent dat je erkent dat de gedachte er is, zonder ertegen te vechten.
In plaats van te vechten, zeg je tegen jezelf: “Oké, daar is die gedachte weer. Het voelt heftig, ik ben er bang van… maar het is maar een gedachte. Het mag er zijn.”
Door de gedachte te accepteren, geef je je brein een ander signaal: “Dit is niet gevaarlijk, we hoeven niet in paniek te raken.”
Dit is natuurlijk een hele vaardigheid die je jezelf moet (en kan) aanleren. Mocht je hier beter in willen worden kun je je altijd aanmelden voor onze gratis training om van intrusieve gedachten af te komen: klik hier om je gratis aan te melden >>>
Stap #3: Laat de gedachte toe in plaats van weg te duwen
Nauw verbonden met accepteren is het toelaten van je gedachten.
Stel je voor dat een intrusieve gedachte als een wolk is die voorbijdrijft aan de lucht. Je kunt proberen tegen die wolk te vechten (wat niet werkt), of je kunt hem gewoon voorbij laten drijven.
Sommige wolken zijn licht en pluizig, andere donker en zwaar. Maar allemaal zijn ze tijdelijk. Zelfs de donkerste gedachten verdwijnen altijd weer uit beeld.
Hoe doe je dit praktisch? Als een intrusieve gedachte komt, probeer dan te zeggen: “Ah, daar is mijn angst weer die me probeert te waarschuwen. Interessant. Kom maar op.”
Door je gedachte toe te laten in plaats van weg te duwen, creëer je ruimte tussen jou en je gedachte. Je bent niet je gedachte, je hebt een gedachte. En dat maakt een wereld van verschil.
Stap #4: Stop met geruststelling zoeken
Een van de meest voorkomende reacties op intrusieve gedachten is het zoeken naar geruststelling:
- Je Googelt of andere mensen deze gedachten ook hebben
- Je vraagt vrienden of familie steeds opnieuw of je normaal bent
- Je analyseert waarom je iets niet zou doen
- Je zoekt bevestiging dat je geen slecht mens bent
Maar geruststelling zoeken is als krabben aan een muggenbult: het geeft tijdelijke verlichting, maar maakt het probleem op de lange termijn erger.
Want je brein leert dat deze gedachten gevaarlijk zijn (anders zou je geen geruststelling nodig hebben).
Stap #5: Gebruik de GAB-methode
De GAB-methode staat voor Groeten, Accepteren en Besluiten en is een krachtige techniek om anders om te gaan met intrusieve gedachten.
G – Groeten: In plaats van je gedachte als een vijand te zien, begroet je het als een oude bekende. “Ah, hallo angstige gedachte, daar ben je weer.”
A – Accepteren: Accepteer dat de gedachte er is, zonder te proberen het weg te duwen. “Ik accepteer dat ik nu deze gedachte heb, en dat is oké. Het mag er zijn.”
B – Besluiten: Besluit wat je gaat doen, ondanks de gedachte. “Ik heb deze gedachte, maar ik ga toch door met waar ik mee bezig was.”
Deze methode helpt je om je gedachten niet meer als vijanden te zien die bestreden moeten worden, maar als tijdelijke bezoekers die er mogen zijn. Deze methode leer je in de gratis training en in onze app Luisterrust.
Stap #6: Herinner jezelf dat deze gedachten het tegenovergestelde zijn van wie je bent
Hier komt een van de belangrijkste inzichten uit de Vrijheid van Angst Methode van Wouter Manders: je intrusieve gedachten laten juist zien wat je NIET bent en NIET wilt.
Dit is misschien wel het krachtigste wat je kunt begrijpen over intrusieve gedachten.
Het feit dat deze gedachten je zo bang maken, bewijst al dat je dit niet wilt.
Denk er eens over na:
- Heb je gewelddadige gedachten? Dan laat dat alleen maar zien dat geweld haaks staat op wie je bent. Als je écht gewelddadig zou zijn, zou die gedachte je niet bang maken, maar juist blij maken.
- Heb je seksuele gedachten die je niet wil? Dan bewijst dat alleen maar dat je dit absoluut niet wilt. Als je dit écht wilde, zou je niet zo geschokt zijn.
- Twijfel je aan je relatie? Dan laat dat juist zien hoeveel je om je partner geeft. Als je niet echt van je partner hield, zou je deze twijfel niet zo heftig vinden.
- Heb je religieuze intrusieve gedachten? Dan laat dat alleen maar zien hoe belangrijk je geloof voor je is. Anders zou het je niet raken.
Deze gedachten zijn letterlijk het tegenovergestelde van wie je bent.
Ze raken juist de mensen met een groot hart. Ze raken juist de mensen die lief zijn. Ze raken juist de mensen die ontzettend veel geven om anderen en om het goede.
Als je deze gedachte écht zou willen, als dit écht was wie je bent, dan zou deze gedachte je juist heel erg blij maken. Dan zou je denken: “Ah, eindelijk, precies wat ik wil!”
Maar dat is niet wat er gebeurt. In plaats daarvan schrik je. Je wordt bang. Je voelt schaamte. Je wilt het weg hebben.
En dat, juist dát, is het bewijs dat je dit niet bent.
De volgende keer dat Meneertje Angst je een intrusieve gedachte stuurt, kun je dus tegen jezelf zeggen:
“Deze gedachte laat me alleen maar zien wat ik niet ben en niet wil. Het feit dat ik hier zo van schrik, bewijst al dat dit haaks staat op wie ik werkelijk ben. Als ik dit echt wilde, zou ik nu blij zijn. Maar ik ben niet blij, ik ben geschokt. En dat is het bewijs.”
Deze manier van kijken naar je intrusieve gedachten verandert alles. In plaats van dat ze bewijzen dat er iets mis met je is, bewijzen ze juist dat je een goed mens bent met een lief hart.
Stap #7: Nodig de gedachte vrijwillig uit
Dit klinkt misschien contra-intuïtief, maar één van de krachtigste dingen die je kunt doen is: de gedachte vrijwillig uitnodigen.
In plaats van wachten tot de gedachte komt en dan in paniek raken, roep je hem zelf op.
“Kom maar op, ik weet wat je wil zeggen. Vertel me maar weer wat ik niet wil. Heb je nog iets origineels te zeggen? Of is het weer hetzelfde?”
Door de gedachte vrijwillig uit te nodigen, neem je de macht terug. Je bent niet meer het slachtoffer van je eigen hoofd. Je wordt de baas.
En het bijzondere is: hoe vaker je de gedachte vrijwillig uitnodigt, hoe minder hij komt opdagen.
Waarom deze aanpak werkt (en andere niet)
De reden dat deze aanpak werkt, is omdat het ingaat tegen alles wat je intuïtief wil doen.
Je wil vechten → maar je moet toelaten Je wil wegrennen → maar je moet blijven Je wil analyseren → maar je moet accepteren Je wil geruststelling → maar je moet onzekerheid toelaten
En dat is precies waarom het werkt. Door niet meer te vechten tegen je intrusieve gedachten, leert je brein dat ze niet gevaarlijk zijn. En wanneer je brein begrijpt dat er geen gevaar is, stopt het met alarm slaan.
Dit is ook waarom meer dan 10.000 mensen deze aanpak hebben gebruikt om te herstellen van intrusieve gedachten en andere angstklachten.
Hoe Luisterrust je kan helpen
Het toelaten en accepteren van intrusieve gedachten is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is een vaardigheid die je moet leren en oefenen.
Daarom hebben we Luisterrust ontwikkeld: een meditatie app speciaal voor mensen met angst- en paniekklachten.
In de app vind je meer dan 100 meditaties die je helpen om anders om te gaan met je gedachten. Waaronder specifieke audio’s voor intrusieve gedachten, zoals:
- “Opdringerige gedachten loslaten”
- “Angst voor je eigen gedachten”
- “Omgaan met ‘wat als’ gedachten”
- “Help, mijn gedachten racen”
Deze audio’s begeleiden je stap voor stap door het proces van accepteren en toelaten. Ze helpen je om niet meer te vechten, maar om goed te reageren op wat je denkt en voelt.
Door dagelijks met Luisterrust te oefenen, train je je brein om anders te reageren op intrusieve gedachten. En dat is precies wat je nodig hebt om te herstellen.
Want denk aan dit: iedere keer dat je goed reageert op een intrusieve gedachte, leeg je een beetje van je Stress Emmer én bouw je zelfvertrouwen op dat je dit aankan.
En door een lege emmer én meer vertrouwen? Dan komen intrusieve gedachten veel minder vaak voor, en als ze komen, raken ze je veel minder.
Van bang voor je gedachten naar baas over je reactie
Herstellen van intrusieve gedachten betekent niet dat je nooit meer vreemde gedachten hebt. Het betekent dat je er niet meer bang voor bent.
Het betekent dat je weet dat gedachten maar gedachten zijn. Dat ze niet bepalen wie je bent. Dat ze je niet kunnen dwingen iets te doen. En dat ze altijd voorbijgaan, net zoals ze altijd voorbij zijn gegaan.
En de volgende keer dat Meneertje Angst weer langskomt met zijn waarschuwingen?
Dan weet jij: “Dankjewel voor je input, maar ik weet hoe dit werkt. Deze gedachte laat alleen maar zien wat ik niet wil en niet ben. En dat is oké. Ik ga door met mijn dag.”
Wil je vandaag nog beginnen met anders omgaan met je intrusieve gedachten? Download dan de Luisterrust app en probeer het 14 dagen gratis uit. De dagelijkse meditaties helpen je om stap voor stap je angst voor je gedachten te overwinnen en weer baas te worden in je eigen hoofd.
Klik hier om Luisterrust 14 dagen gratis uit te proberen!
